Gezondheid en windturbines
Er komen mogelijk windturbines in de buurt van de plek waar je woont of werkt. We kunnen ons voorstellen dat je je afvraagt wat de invloed van windturbines op de gezondheid is. We geven daarom antwoord op een aantal veelgestelde vragen. Er zijn ook verschillende onderzoeken gedaan naar de invloed van windturbines op de gezondheid. Wij delen de belangrijkste punten van deze onderzoeken ook met je. En we leggen uit welke regelgeving er is.
Tijdens de Dag van de Wind gingen experts en bezoekers met elkaar in gesprek. Daar zijn ideeën voor spelregels uitgekomen. Je leest ze hieronder. Reageren was mogelijk tot en met 29 april.
Ideeën voor spelregels over het thema gezondheid
Hieronder staan de ideeën voor spelregels over gezondheid die op de Dag van de Wind zijn bedacht. Je kon tot en met 29 april op deze spelregels en het verslag reageren.
-
Altijd nagaan welke coating er wordt gebruikt voor de windturbines.
-
Aandacht voor de verlichting op de turbines. Liefst geen permanente verlichting op de windturbines, maar een bewegingssensor.
-
Aandacht voor toezicht/controle op het toegestane geluidsniveau.
-
Geen grote bedrijven/commerciële partijen als initiatiefnemers.
-
Er moet geluisterd worden naar inwoners. Bovendien: hoe dichterbij je woont, hoe meer inspraak je moet hebben. Het gaat om de mensen die dichtbij wonen, niet om mensen die bijvoorbeeld in Hoofddorp wonen.
-
Geen windturbines dichtbij woningen.
-
Aanvullend op de mogelijke norm van 45 decibel een spelregel opstellen voor het maximaal toegestane geluid.
-
Stel de norm voor het geluid op de gevel strenger vast dan de landelijke norm om bewoners tegemoet te komen in hun zorgen en daarmee mogelijk weerstand weg te nemen.
-
Zorg voor een klachtenprocedure waarbij een initiatiefnemer serieus moet omgaan met de klachten.
-
Geen slagschaduw op woningen toestaan. Dit scheelt heel weinig opbrengst voor initiatiefnemer, maar wel veel voordeel voor omwonenden.
-
Verplichting van keuze type windturbine die het minste geluid produceert.
-
Om te bepalen waar windturbines mogen komen moet worden gekeken naar het cumulatie geluid.
-
De opgewekte energie moet voor eigen gebruik van inwoners zijn, en niet voor grote bedrijven in de Flevopolder.
-
Er moet lokaal bepaald worden wat er gebeurt met het geld (de winst), maar ook met de stroom. Dus aan wie de stroom wordt verkocht.
-
Onderzoeken of infrasoon geluid een effect heeft op dieren.
De verslagen en de video's van de Dag van de Wind kun je nu bekijken.
Uitleg van de termen en de wettelijke regels
Decibel, afgekort dB: waarde waarin geluid wordt uitgedrukt: 50 decibel is vergelijkbaar met een koelkast die aanslaat, 60 decibel is een gemiddeld stemgeluid, 70 decibel is vergelijkbaar met meerdere personen die telefoneren.
Kwetsbare objecten: woningen, woonschepen, woonwagens.
Laagfrequent geluid: geluid in het voor mensen laagst hoorbare frequentiegebied. Het wordt vaak omschreven als een zeer lage toon, gebrom of gezoem, zoals een zware vrachtwagenmotor of het gedreun van een draaiende wastrommel.
Naderingsdetectie: techniek waardoor de rode verlichting van windturbines 's nachts alleen inschakelt als een vliegtuig dichtbij de windturbine komt.
Slagschaduw: de schaduw die de wieken van de windturbine op de grond en de gebouwen geven bij een specifieke stand van de zon. Als de wieken draaien, dan draait de schaduw ook.
Stilstandvoorziening: Windturbines worden zo ingesteld dat zij op tijden waarop ze meer dan wettelijk toegestane slagschaduwhinder veroorzaken én dat de zon schijnt, worden stilgezet.
Tiphoogte: De hoogte van voet (op de grond) van de windturbine, tot aan de punt van de wieken op het hoogste punt.
• Een windturbine mag overdag maximaal 45 decibel produceren, lokaal kan dit met onderbouwing aangepast worden naar 47 decibel
• Een windturbine mag ’s nachts maximaal 39 decibel produceren, lokaal kan dit met onderbouwing aangepast worden naar 41 decibel
• Een windturbine mag niet meer dan zes uur per jaar en 20 minuten per dag slagschaduw veroorzaken
• Als een windturbine meer dan de toegestane tijd slagschaduw lijkt te veroorzaken moet de automatische stilstandvoorziening aangezet worden
• Windturbines vanaf een bepaalde hoogte of op een specifieke plek zijn verplicht om ’s nachts rode verlichting en overdag witte verlichting aan te hebben. Dit kunnen vaste of flikkerende lampen zijn
* Vanaf 1 juli 2025 gaan waarschijnlijk de nieuwe wettelijke regels rondom windturbines gelden. Het Rijk is nu bezig met het opstellen, de concept-regels kunnen daarom nog aangepast worden. De windturbines die mogelijk gaan komen in Haarlemmermeer-Zuid zullen pas na deze datum geplaatst gaan worden. Daarom houden we hier alvast rekening met deze nieuwe concept-regels.
Veelgestelde vragen
Alle onderzoeken naar windturbines en gezondheid staan op de onderzoekspagina over gezondheid.
Mensen die in de buurt van een windturbine wonen ervaren dat verschillend. TNO heeft hier bij vier windparken onderzoek naar gedaan. De resultaten van dit onderzoek lees je op de pagina over ervaringen van omwonenden.
Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar dit onderwerp. Hieruit blijkt dat er een duidelijk verband is tussen het geluid van windturbines en hinder. Dus mensen ervaren hinder van het geluid van windturbines. Hinder wordt door het RIVM beschouwd als een schadelijk gezondheidseffect. Voor andere gezondheidseffecten, is er op dit moment geen eenduidig bewijs. Dit kan verschillende dingen betekenen. Het kan betekenen dat er geen verband is tussen windturbines en andere gezondheidseffecten, dat er nog onvoldoende onderzoek is gedaan, of dat de kwaliteit van de onderzoeken onvoldoende is. Het is belangrijk om de ontwikkelingen te blijven volgen.
Het NIVEL heeft tussen 2012 en 2021 een landelijke verkenning gedaan. Uit het onderzoek bleek dat er geen duidelijk verband was tussen dichtbij windturbines wonen en gezondheidsproblemen. Hiermee is niet gezegd dat er geen gezondheidsproblemen zijn. Net zoals elk onderzoek, kent ook dit onderzoek een aantal beperkingen. Zoals dat er weinig mensen dichtbij windturbines wonen. Lees hier meer over het onderzoek.
Het geproduceerde geluid is te vergelijken met andere omgevingsgeluiden zoals van fabrieken of autowegen. De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van stillere windturbines.
Windturbines staan bijna altijd aan als er genoeg wind waait. Er zijn ook een paar redenen waarom een windturbine soms stilstaat:
- Bij te harde wind of ijsvorming op de wieken
- Bij onderhoud van de windturbine
- Als er grote groepen vogels in de buurt zijn
- Als er te veel slagschaduw is
- Als er te veel elektriciteit op het net wordt geleverd
Voor de nieuwe normen voor windturbines zijn er specifieke onderzoeken gedaan naar het geluid van windturbines, naar chemische stoffen en microplastics en gezondheidsproblemen bij mensen die dichtbij een windturbine wonen. Die lees je op de onderzoekspagina over gezondheid.
Windturbines met een tiphoogte van 150 meter of meer moeten ‘obstakelverlichting’ hebben. Dit gaat om rode lampen in de nacht en witte lampen overdag. Deze staan in principe altijd aan om vliegtuigen te waarschuwen. De laatste tijd wordt er gewerkt met naderingsdetectie. Dat betekent dat de lampen pas aangaan als een vliegtuig in de buurt komt.
Dit kunnen zowel knipperende of vaste lampen zijn.
De reden is dat de Hoge Raad (hoogste bestuursrechter) heeft geoordeeld dat voor de huidige milieunormen niet de juiste procedure was gevolgd. Om die reden werkt het Rijk (ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) aan nieuwe landelijke milieunormen voor windturbines op land. Dit is een uitgebreid proces, met een participatie- en inspraaktraject. Meer informatie vind je op de website van platformparticipatie.nl.
Er worden nu nieuwe normen voor windturbines op land opgesteld door het Rijk. Op de landelijke Helpdesk Wind op Land is een tabel gemaakt van de oude en nieuwe concept-normen. Die vind je op de website van helpdeskwindopland.nl.
Reacties
Je kon tot en met 29 april reageren op deze ideeën. Bekijk hier waar spelregels wel en niet over kunnen gaan.
Laten we ons goed realiseren dat de energioetransitie noodzakelijk is voor onze gezondheid: de gevolgen v an de voortgaande opwarming van aarde/klimaat-impact zijn vele mate erger dan meerdere van de zorgen die geuit worden (vanuit de spreekwoordelijke 'luie stoel', alsof we nog onbeperkte keuzes ghebben van wel of niet of hoe (tav de transitie-noodzaak). Laten we de consequenties van die geuite zorgen wel ook in het perspectief plaatsen van de gevolgen van minder of niets doen.
Windmolens veroorzaken lokaal opwarming. Die is veel meer dan het mondiale effect. Er staan al windmolens, dus ik denk dat we hier voldoende doen.
Stoppen met het initiatief bij derde neer leggen omdat er dan altijd een commercieel belang is. Als overheid de molens plaatst kunnen er lagere molens met lager rendement geplaatst worden.
Hi Ron, het klopt dat er dan altijd een commercieel belang is. Als gemeente kiezen wij ervoor om niet zelf een windpark te realiseren. We vinden het wel belangrijk dat een windpark zoveel mogelijk in lokaal eigendom wordt gerealiseerd. Daar hebben we als gemeente ook beleid voor opgesteld: https://www.hier.nu/uploads/hieropgewekt/inline/Haarlemmermeer%20Beleidskader_lokaal_eigenaarschap_in_zon-_en_windprojecten.pdf
Op maandag 22 april was er een mogelijkheid om vragen te stellen of hulp te krijgen bij het reageren in het dorpshuis in Abbenes. Tijdens het inloopmoment noemden bezoekers deze ideeën voor spelregels en hadden ze de volgende vragen over het thema gezondheid:
- Wordt er wel rekening gehouden met het Verdrag van Aarhus? Het verdrag beschermt het recht om te leven in een gezonde leefomgeving. Het verdrag richt zich op interactie tussen het publiek en overheden.
- In het zoekgebied is sprake van een opeenstapeling van activiteiten/bouwwerken die hinder voor de bewoners veroorzaken: luchtvaart, snelwegen, trein, hsl, hoogspanningsnet en nu ook nog windmolens. Tijdens de Dag vd Wind zou zijn gezegd: in het zoekgebied is toch al veel herrie dan maken die windturbines ook niet meer uit. Hoe wordt rekening gehouden met de cumulatie van geluid? Kan daarvoor ook een spelregel komen?
Het vorige bericht gaat hier verder:
- Windturbines graag niet ’s nachts laten draaien want dat is het enige moment dat het relatief rustig is in het gebied. Dus zelfde rusttijden als Schiphol. Graag een spelregel maken hiervoor.
- In Drenthe en Groningen zijn onderzoeken gedaan naar het (onder de) grond bromgeluid van windturbines. Wat is er uit die onderzoeken gekomen? Welke afstand moet een windturbine in verband hiermee minimaal van een woning af staan? Wordt het grondbromgeluid ook meegenomen bij het bepalen van de locaties? En is het verstandig om dit vast te leggen in een spelregel of is dit al wettelijk vastgelegd?
Geen knipperende lampen of die aan gaan als er een vliegtuig nadert. Dit geeft meer hinder dan een lamp die constant brand.
Hoe wordt slagschaduw bepaald? Molen van 150 meter of hoger geeft bij laagstaande zoveel schaduw dat deze altijd wel een huis raakt. Dus moet die al snel stil gezet worden.
Bedankt voor je ideeën over dit thema Ron! Slagschaduw is de schaduw die de wieken van de windturbine op de grond en de gebouwen geven bij een specifieke stand van de zon. Als de wieken draaien, dan draait de schaduw ook. Er komt in 2025 een strengere wettelijke norm voor hoeveel slagschaduw maximaal is toegestaan. Als die wordt overschreden wordt de windturbine automatisch stilgezet. Het kan zijn dat deze inderdaad al snel stilgezet moet worden, zoals jij zegt.
Ik ben geen deskundige, maar ik vermoed, dat het geluidsniveau van de windmolens volledig wegvalt tegen het geluidsniveau van een opstijgend vliegtuig van de polderbaan. En verder in de Haarlemmermeer: autoverkeer, (hoge snelheids)treinen. Als we ons dus echt drukmaken over geluid dan zullen we dat eerst moeten aanpakken. Mijn persoonlijke situatie is helaas: veel geluidsoverlast van (meestal) van opstijgende vliegtuigen van de polderbaan en de vliegtuigen die vanaf de Kaagbaan naar het westen over vliegen.
Geluidsniveau is hier al te hoog, ik hoor hier ook duidelijk dat de reeds bestaande windmolens voor meer geluid zorgen. Ze zijn voor mij vrij vaak te horen boven het lawaai van de A4 uit, die veel dichter bij ligt.
Hi Cees, vervelend dat je veel geluidsoverlast ervaart. Het klopt inderdaad dat het geluid van de eventuele windmolens kan wegvallen tegen omgevingsgeluid, zoals bijvoorbeeld dat van vliegtuigen of van auto's over de snelweg. Er zijn wel ideeën voor spelregels genoemd voor hoe om te gaan met het opgetelde (cumulatieve) geluid.
Ik ben niet zomaar voor (meer) windturbines. De veiligheid moet eerst vaststaan. Hierbij denk ik aan effecten van een elektromagnetisch veld tov mens- en diergezondheid, voertuigen met steeds meer elektronica, zoals landbouwvoertuigen, hulpverleners met ook hun communicatie en vliegtuigen. En de effecten van luchtbeweging en met de verschillende windrichtingen tov mens, dier en vliegtuig (en cum. de regels voor vliegtuigen mbt hun geluid en evt. vortexschade). Ik vind alle al aanwezig infra en evt. nieuwe infra wel veel en intensief worden voor de hoge bevolkingsdichtheid.
Hi Margaretha, veiligheid is inderdaad heel belangrijk. Er zijn gelukkig regels over windturbines en veiligheid. Wat betreft de straling zijn er ook regels. De stroom die de windturbines opwekken gaat via kabels het net in. Rond die kabels komt straling (elektromagnetisch veld) voor. Die kabels liggen ver van woningen waardoor het voor de bewoners van woningen eromheen geen risico kan opleveren.
1. De energietransitie is noodzakelijk en moet er goed onderzocht wat goede en verantwoordelijke keuzes. Voor windmolens zijn er aanzienlijke bezwaren. Windmolens bevatten een extreem zwaar en schadelijk broeikasgas als isolatiemateriaal (zwavelhexafluoride (SF6) ). Dit kan als het lekt aanzienlijke schade veroorzaken.
2. De voorkant van turbinebladen van windmolens slijten door wrijving met bijvoorbeeld regen of stofdeeltjes, waarbij de coating als plastic deeltjes in het milieu terecht komen. Dit geeft een niet wenselijke situatie en brengt schade aan de natuur en landbouwgrond.
Voorkom dat er een windpark komt met een zeer hinderlijke brom. Dit omdat het nog net binnen de normen past. Voorbeeld Drenthe.
Als we echt iets voor onze gezondheid en het klimaat willen doen, zal de gemeente eens serieus energie moeten gaan besparen binnen de gemeentegrenzen (ik noem geen namen), dat heeft meer effect dan molens plaatsen om deze verspilling te rechtvaardigen.
Volgens mij moet er nog veel onderzocht worden, als er gerommeld wordt met cijfers, of bewust informatie wordt achtergehouden vind ik dat een vergunning ingetrokken moet worden en de molens weer verwijderd.
