Als Windcoalitie Haarlemmermeer-Zuid, een initiatief van Coöperatieve Windenergievereniging Meerwind, Vereniging Windpark Agri-Haarlemmermeer en Windunie, willen we met deze brief reageren op de ideeën voor spelregels, die zijn ontstaan tijdens de Dag van de Wind. Deze ideeën zijn gedeeld via het gemeentelijke Platform Wind op Land en vormen de input voor de gemeente om concept spelregels voor de ontwikkeling van een windpark in Haarlemmeer-Zuid op te stellen. De reactietermijn staat open van 9 tot 29 april 2024.

Op de Dag van de Wind zijn we als Windcoalitie met meerdere mensen aanwezig geweest. Bij onze stand op de informatiemarkt hebben we waardevolle gesprekken gevoerd en veel positieve aanknopingspunten gehoord. We gaan graag dieper met burgers in gesprek over de mogelijkheden voor een windpark in Haarlemmermeer-Zuid.

Er zijn veel ideeën voor spelregels opgehaald op de Dag van de Wind. Als Windcoalitie vinden we drie hoofdpunten belangrijk om aan de gemeente mee te geven bij de verdere uitwerking van de spelregels.

Hieronder geven we graag voor de vier thema’s (natuur, lokaal eigenaarschap, impact op ruimte en gezondheid) in meer detail een aantal reacties.

Voor het thema natuur willen we de volgende punten specifiek benadrukken:

1. Veel onderwerpen zijn geborgd in bestaande procedures en onderzoeken. Veel van de ideeën voor spelregels die onder het thema natuur naar voren komen zijn geborgd in bestaande procedures en onderzoeken die als onderdeel van de vergunningaanvraag voor een nieuw windpark doorlopen moeten worden. Zo zijn bijvoorbeeld de cumulatieve effecten op
leefgebieden, bewegingen van trekvogels, impact op grondgebonden fauna en verstoring door trillingen nadrukkelijk onderdeel van de natuuronderzoeken die nodig zijn in het kader van de milieueffectrapportage.

Onze oproep is om aan te sluiten bij bestaande wettelijke kaders en de borging uit bestaande procedures.

2. Andere diersoorten die niet beschermd zijn meenemen in het natuuronderzoek. Om het natuuronderzoek goed uit te kunnen voeren en te beoordelen is het belangrijk dat er duidelijke (wettelijke) kaders zijn waar in het onderzoek aan getoetst wordt, om vervolgens te kunnen bepalen welke maatregelen nodig zijn om soorten te beschermen en/of in stand te houden. Dit
geldt zowel voor de ontwikkelaar die het onderzoek moet laten uitvoeren, als voor de vergunningverlener die het onderzoek moet beoordelen. De regels voor flora en fauna in de Omgevingswet geven hiervoor een duidelijk wettelijk kader.

Onze oproep is om aan te sluiten bij de bestaande wettelijke kaders.

3. Eisen stellen aan materiaal windturbines (recyclebaar en niet schadelijk). Belangrijk om hierbij te benoemen is dat er uitgebreide certificeringstrajecten voor windturbines zijn, waarbij getoetst wordt op het gebied van veiligheid en internationale standaarden. Zonder certificering en omgevingsvergunning (onderdeel milieu) kan een windturbine niet gebouwd worden. Ook
wordt er binnen de windsector hard gewerkt om een steeds groter gedeelte van windturbines te recyclen. Dat gebeurt door het aanpassen van de constructie waardoor die beter te recyclen is met bestaande technieken en door het ontwikkelen van nieuwe technieken om onderdelen (beter) te recyclen. Ongeveer 85 tot 90 procent van de totale massa van windturbines kan nu al worden gerecycled (Bron: Nederlandse Wind Energie Associatie, NedZero). Het is belangrijk dat de kaders die worden meegeven realistisch blijven en aansluiten bij de huidige markt voor windturbines.

Onze oproep is om geen spelregel op te nemen die de marktwerking voor een windturbineselectie negatief beïnvloedt. Dat leidt tot hogere kosten voor afnemers: de burgers en bedrijven van Haarlemmermeer.

4. Onafhankelijke natuuronderzoeken (UVlicht, ultrasound). Onderdeel van de vergunningaanvraag is nu al om onafhankelijk natuuronderzoek te laten uitvoeren, op een manier die aansluit bij landelijke en wetenschappelijke inzichten en eisen. Verstoring van soorten is daar onderdeel van. Geluid en licht zijn onderdeel van verstorende factoren. Uiteraard houden wij ons aan die eisen en inzichten. Om lokale kennis van soorten en leefgebieden te borgen in onafhankelijk natuuronderzoek, zijn we als Windcoalitie graag bereid om lokale natuurverenigingen te betrekken in de natuuronderzoeken. We willen benadrukken dat het verplichten van het uitvoeren van breder wetenschappelijk onderzoek bij enkel Windpark Haarlemmermeer-Zuid, niet leidt tot resultaten die voldoende zijn om wetenschappelijke uitspraken te doen, maar de bijkomende kosten zijn wel aanzienlijk. Bij
het formuleren van spelregels is het daarom belangrijk dat in het natuuronderzoek aangesloten kan worden bij landelijk, wetenschappelijk onderzoek.

Onze oproep is om geen verplichting op te nemen voor wetenschappelijk onderzoek door het windpark. Indien het windpark vanuit een externe partij de vraag krijgt om als casestudy te dienen in een wetenschappelijk onderzoek, staan wij hier uiteraard voor open.

5. Versterking open akkerland in andere gedeelten en ondersteuning van initiatieven voor verbetering van de lokale natuur. Onderdeel van het plan van de Windcoalitie is om een leefbaarheids- of omgevingsfonds op te zetten. In zo’n fonds wordt een vooraf vastgestelde bijdrage gedaan vanuit het windpark ter ondersteuning van lokale initiatieven om de leefbaarheid in de omgeving van het windpark te bevorderen. Initiatieven die de lokale natuur willen versterken zouden daar goed in passen.

Wij ondersteunen een spelregel die zich richt op het ondersteunen van initiatieven die de lokale natuur willen versterken.

Voor het thema lokaal eigenaarschap willen we de volgende punten benadrukken:

1. Inwoners vroeg betrekken in het proces voor lokaal eigenaarschap. Deze spelregel sluit aan bij eerdere oproepen van de Windcoalitie om inwoners uit de Haarlemmermeer vanaf het begin te betrekken in het proces. Zowel in de procesparticipatie, waar de Windcoalitie het afgelopen jaar met alle betrokken dorpsraden heeft gesproken om een start te maken met het
participatieplan en zorgen en verwachtingen op te halen, als ook daadwerkelijk lokaal eigenaarschap. Inwoners uit de Haarlemmermeer kunnen nu al lid worden van energiecoöperatie Meerwind om nu al mee te beslissen waar we als Windcoalitie op in zetten en hoe we het proces vormgeven.

We zijn groot voorstander van een spelregel die inwoners vroeg betrekt in het proces voor lokaal eigenaarschap.

2. Echt lokaal eigenaarschap en democratisch beslissingen nemen. Ook deze spelregels onderschrijven we. Binnen het initiatief van de Windcoalitie kan iedereen meepraten, meedoen en meeprofiteren, tijdens de ontwikkeling en na ingebruikname. Het doel van de Windcoalitie is dat de windmolens in de Haarlemmermeer echt van alle Haarlemmermeerders worden. Iedereen kan lid worden, als burger via energiecoöperatie Meerwind, of als grondeigenaar/pachter via de Verenging Windpark Agri-Haarlemmermeer. Voor de coöperatie en de vereniging gelden dat ieder lid één stem heeft en besluiten democratisch genomen worden. Doordat de coöperatie en de vereniging samen 90% van het project bezitten, hebben de democratische besluiten een zwaar gewicht in de ontwikkeling.

We zijn groot voorstander van een spelregel voor echt lokaal eigenaarschap en het democratisch nemen van beslissingen.

3. Ook voor mensen met een kleine beurs. Hier staan we voor. Vanuit de Windcoalitie betekent samen eigenaar zijn winst voor iedereen, zelfs als je niet persoonlijk kan investeren. Dat doen we enerzijds door het inrichten van een leefbaarheids- of omgevingsfonds, dat jaarlijks gevuld wordt met een deel van de winst en lokale initiatieven op het gebied van leefbaarheid en
duurzaamheid in de buurt mogelijk maakt. Anderzijds doen we dat door het investeren voor mensen met een kleine beurs mogelijk te maken.

We zijn een groot voorstander van een spelregel gericht op het ondersteunen van mensen met een kleine beurs.

4. Zekerheid bieden op minimale en maximale rente die de coöperatie uit mag geven. Het besluit over minimaal en maximaal rendement moet niet vooraf door de gemeente worden vastgelegd. Wij vinden dat dit een democratisch besluit van de coöperatie en haar leden is.

Onze oproep is om geen spelregel op te nemen die vastlegt welke minimale en maximale rente een coöperatie uit mag geven.

5. Een plan opstellen voor gehele gebied. Wij vinden dit als Windcoalitie een logische spelregel. De oproep vanuit de Windcoalitie bij dit idee voor een spelregel is om hierin wel recht te doen aan de inspanningen van partijen die al langere tijd in de polder actief zijn. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door van een deelnemende initiatiefnemer te eisen dat deze een bepaalde hoeveelheid particuliere grondposities in het plan moet kunnen inbrengen om mee te mogen doen in het geheel.

6. Lokaal eigenaarschap niet alleen beperken tot de polder, maar ook buiten gemeente grenzen. De Windcoalitie sluit zich aan bij deze oproep. De impact van een windpark gaat over de grenzen van de polder, de gemeente of de provincie heen. Wij staan voor het samen delen van de lasten en de lusten. Via energiecoöperatie Meerwind kunnen ook mensen van buiten de gemeentegrenzen lid worden.

Wij ondersteunen een spelregel die zich richt op de mogelijkheid voor lokaal eigenaarschap wat over gemeentegrenzen heen gaat.

Voor het thema impact op ruimte willen we de volgende punten benadrukken:

1. Financieel bijdragen door de gemeente. Eén van de ideeën is dat de gemeente financieel zou kunnen instappen om de belangen van bewoners te waarborgen.

De overweging vanuit de Windcoalitie die we hierbij mee willen geven is dat de gemeente een lening zou kunnen verstrekken in de risicovolle fase tot aan vergunningverlening; om de inspanningen vanuit het lokale initiatief, dat burgers en bedrijven uit de Haarlemmermeer vertegenwoordigd, te ondersteunen.

2. Balans zoeken tussen hinder voorkomen en te strenge spelregels. Dit idee ondersteunen we vanuit de Windcoalitie nadrukkelijk en sluit aan bij eerdere punten die we in deze brief hebben opgenomen.

Onze oproep is om aan te sluiten bij bestaande wettelijke kaders en de borging uit bestaande procedures en de participatie van burgers en bedrijven vroegtijdig in het proces te borgen middels de spelregels.

3. Overlast door lichtinval beperken. De Inspectie Leefomgeving en Transport heeft richtlijnen waaraan een windpark moet voldoen, waarmee o.a. de lichtinval op woningen beperkt wordt. Een windpark moet vooraf een verlichtingsplan maken, wat ter goedkeuring ingediend moet worden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. Zo worden kappen geplaatst op de lampen
waarmee direct schijnsel omlaag wordt verhinderd.

We ondersteunen dit idee, waarbij we het belangrijk vinden om mee te geven dat dit in bestaande kaders, richtlijnen en procedures is geborgd.

4. Naderingsdetectie. Op dit moment is een subsidie vanuit het Rijk en de Provincies beschikbaar, om te stimuleren dat eigenaren van windparken vaker naderingsdetectie bij windparken toepassen. In Haarlemmermeer-Zuid is dit zeker relevant vanwege de nabijheid van Schiphol.

We ondersteunen een spelregel die het toepassen van naderingsdetectie voor een windpark in de Haarlemmermeer stimuleert.

Voor het thema gezondheid willen we de volgende punten benadrukken:

1. Windturbine selecteren die stiller is dan norm voorschrijft en/of strengere norm voor geluid op de gevel. Het Rijk werkt aan nieuwe landelijke normen voor windturbines. Onderdeel van die nieuwe normen is een aanscherping van de van de geluidsnorm voor windturbines van 47 naar 45 dB Lden en de mogelijke strafkorting voor tonaal geluid. Hiermee wordt de geluidsnorm voor
windturbinegeluid flink verzwaard in vergelijking tot andere geluidsbronnen. De tonale strafkorting betekent dat als een windturbine een geluid veroorzaakt dat niet binnen de geluidscurve van de windturbine hoort, de Omgevingsdienst tijdelijk een extra strafkorting van 5 dB op kan leggen. In de praktijk zal de windturbine dan stop gezet moeten worden totdat de oorzaak van het afwijkende geluid is gevonden én verholpen. De aangescherpte geluidsnormen voor windturbines gaan naar verwachting vanaf 2025 gelden. Dat betekent dat een eventuele toekomstige vergunningaanvraag voor een windpark in de Haarlemmermeer aan deze strengere normen zal moeten voldoen. Een extra verplichting om een nog stillere windturbine te selecteren of extra normen voor geluid op de gevel verkleinen het gebied waarin windturbines kunnen komen. Daardoor kan er veel minder rekening gehouden worden met ruimtelijke wensen vanuit gemeente en omwonenden, want er is minder schuifruimte. Daarnaast kunnen de turbines minder hard/vaak draaien, waardoor er minder stroom opgewekt wordt. Dit luistert dermate nauw, dat deze spelregel op zichzelf al de volledige business case onderuit kan halen en een windproject in de gemeente Haarlemmermeer onmogelijk wordt.

Wij spreken ons krachtig uit tegen een spelregel die de wettelijke norm overschrijdt.

2. Maximale geluidnorm. Als onderdeel van de nieuwe normering voor windturbinegeluid heeft het Rijk gekeken naar de systematiek voor de geluidsnormering van windturbines. Daaruit is naar voren gekomen dat de bestaande systematiek op basis van de Lden (Engels: Level dayevening-night), de Europese maat om geluidsbelasting over een heel etmaal uit te drukken, voor
windturbinegeluid het beste bruikbaar is, in plaats van een maximale geluidsnorm.

De nadrukkelijke oproep van de Windcoalitie is om hier aan te sluiten bij landelijke normering, methodiek en onderbouwing uit de planmilieueffectrapportage die door het rijk is uitgevoerd en daar geen aanvullende regels of normen op toe te passen.

3. Slagschaduw tot nul beperken. Het Rijk werkt aan nieuwe landelijke normen voor windturbines. Onderdeel van die nieuwe normen is een aanscherping van de van de slagschaduwnorm voor windturbines. De aangescherpte slagschaduwnorm voor windturbines gaat naar verwachting vanaf 2025 gelden. Dat betekent dat een eventuele toekomstige vergunningaanvraag voor een windpark in de Haarlemmermeer aan deze strengere normen zal moeten voldoen. Een extra verplichting om slagschaduw tot nul te reduceren zou de productie van het windpark verder beperken en de business case onder druk zetten.

Wij ageren dan ook in de sterkst mogelijke bewoordingen tegen een spelregel die boven de wettelijke norm uitgaat.

4. Opgewekte energie lokaal gebruiken. Een windpark kan bijdragen aan een oplossing voor lokale netcongestievraagstukken door lokale opwek te koppelen aan lokale afname en zo ook bij te dragen aan de duurzaamheidsdoelstelling van lokale bedrijven en ze de mogelijkheid te geven verder te groeien. We noemen dat local4local. Zo ondersteunen we de werkgelegenheid
en het vestigingsklimaat in de Haarlemmermeer.

Onze oproep is om in de spelregels op te nemen dat een windpark in de Haarlemmermeer-Zuid via een local4local koppeling stroom moet kunnen leveren aan lokale afnemers.

Tot slot
We gaan graag met u in gesprek om onze reactie verder toe te lichten en mee te denken over
werkbare spelregels voor de ontwikkeling van een windpark in Haarlemmermeer-Zuid.